Waarom is de positieve impact van AI op de Europese economie nog zo beperkt?

Als we een recent onderzoek van ING mogen geloven, dan loopt het allemaal nog niet zo’n vaart. De jaarlijkse groei van de Nederlandse economie dankzij AI bedraagt naar verwachting tussen de 0,1 en 0,5 procentpunt. Hoe valt dat te rijmen met de enorme belofte die AI met zich mee zou brengen?

Volgens Joop Snijder, Head of Research Center AI bij Info Support, zijn hier verschillende oorzaken voor aan te wijzen.

1. We beginnen pas net

“De vergelijking tussen AI en de opmars van de stoommachine, elektriciteit en internet is al vaker gemaakt. Toen deze technologieën werden geïntroduceerd, was er ook niet ineens sprake van een exponentiële groei”, aldus Joop. “We hebben vaak de neiging om de effecten van innovatie op korte termijn te overschatten, en op lange termijn te onderschatten. Brede adoptie, aanpassingen in infrastructuur en investeringen in menselijke vaardigheden kosten simpelweg best wel wat tijd.”

2. Microwinst zorgt nog niet voor macrogroei

“We zien wel degelijk een aantal sectoren waarin behoorlijk wat vooruitgang wordt geboekt op het gebied van AI”, aldus Joop. “In de media- en marketingindustrie worden chatbots gebruikt om content te creëren. De financiële sector maakt gebruik algoritmes die zelfstandig aandelen kunnen verhandelen en helpen bij het selecteren van investeringen. In de gezondheidszorg helpt AI om betere diagnoses te stellen en gepersonaliseerde behandelplannen op te stellen.”

Maar deze voordelen op microniveau hebben nog geen grote impact op de macro-economische cijfers van Nederland. Joop: “Er zijn verschillende redenen voor te bedenken. Veiligheidsrisico’s en potentiële energietekorten spelen hierbij een rol. AI-systemen verbruiken veel elektriciteit, wat kan resulteren in energietekorten en de economische groei kan remmen.”

3. Europa omarmt AI minder snel dan de VS

Het rapport van ING laat zien dat de economie van de Verenigde Staten naar verwachting sneller en harder groeit dankzij AI dan die van Europa. “De VS heeft nu eenmaal een grotere IT-sector, wat een bredere basis biedt voor AI-implementatie. Daarnaast vinden er in de VS meer investeringen in AI plaats. In Europa is er minder risicokapitaal beschikbaar, dat wordt geïnvesteerd in nieuwe, vaak risicovolle ondernemingen met de hoop op grote winsten. Daarnaast zijn er in Europa veel verschillende talen en striktere gegevensbeschermingsregels, wat de adoptie van AI ook wel wat complexer maakt.”

4. De European AI Act

De aankomende European AI Act is een uitgebreide wetgeving die alle aspecten van AI-systemen behandelt, met als doel risico’s te beperken en de rechten van burgers te beschermen. “Zo’n wet bestaat vooralsnog niet in de VS”, legt Joop uit. “De regelgeving is veel meer verdeeld, fragmentarisch en laat veel meer ruimte voor zelfregulering binnen de industrie. De AI Act voorziet ook in strenge sancties voor niet-naleving, met boetes die kunnen oplopen tot wel 6% van je jaaromzet. In de VS varieert de handhaving sterk en zijn boetes en sancties veel minder voorspelbaar dan bij ons. Dit verklaart deels waarom de Amerikaanse economie sneller profiteert van AI.”

5. Werkgevers zijn relatief terughoudend

Ook niet onbelangrijk: recente onderzoeken laten zien dat Europese werkgevers best huiverig zijn voor de inzet van AI, aldus Joop. “Er zijn zorgen over implementatiekosten, de complexiteit van AI-systemen en mogelijk negatieve gevolgen voor de werkgelegenheid. Veel werkgevers weten niet hoe ze de technologie nuttig kunnen inzetten of maken zich juist zorgen over de veiligheid daarvan.”

Een steekproef van de werkgeversvereniging AWVN liet onlangs zien dat er een gebrek aan kennis en vaardigheden is binnen bedrijven om AI effectief te implementeren. Joop: “Veel organisaties hebben moeite om de juiste mensen met AI-expertise aan te trekken en die te behouden. Dit zorgt ervoor dat 40 procent van de Nederlandse werkgevers nog niets doet met AI, waardoor een enorm potentieel onbenut blijft. Nederlandse werkgevers zijn zelfs terughoudender dan collega-ondernemers in de landen om ons heen. Dat is best opvallend voor een ondernemend land als Nederland.”

De oplossing volgens Joop: “Bedrijven en overheden moeten samenwerken om de voordelen van AI te maximaliseren en de negatieve gevolgen te minimaliseren. En dat betekent investeren in opleiding, training, het creëren van duidelijke regelgeving en het bevorderen van samenwerking tussen verschillende sectoren. Het is daarbij cruciaal om een duidelijke AI-strategie te ontwikkelen en partnerships aan te gaan met AI-experts en technologiebedrijven. Met de juiste aanpak kunnen we de uitdaging overwinnen en een toekomst creëren waarin AI een positieve en waardevolle rol speelt in onze economie.”